Chúng ta thường chỉ quen với việc trồng xương rồng làm cảnh hoặc việc loài cây này sống ở sa mạc khắc nghiệt mà ít ai biết rằng đây là loài cây rất tuyệt vời trong việc chữa các bệnh phổ biến như: mệt mỏi, đau lưng, dạ dày, tiểu đường, đau rang, mụn nhọt … Bài viết này sẽ giới thiệu đến bạn những công dụng thần kỳ của loài cây này.
Xương rồng
Xương rồng ông hay còn được gọi với nhiều cái tên khác như bá vương tiêm, hóa ương lặc. Cây có tên khoa học là Euphorbia antiquorum L., thuộc họ nhà Thầu dầu Euphorbiaceae.
Xương rồng là loại cây cỡ trung bình, chiều cao nhất mà chúng có thể đạt được là từ 6-8m, cây có nhiều cành, mọng nước và trên mỗi cành sẽ có hình 3 cạnh lồi, hầu hết đều là lá kèm biến thành gai. Lá nhỏ và chiếm số lượng rất ít, cuống lá rất ngắn, mọng nước, có hình như 1 quả trứng ngược. Lá mọc ở mép của cành và gân lá thường không nhìn rõ.
Hoa xương rồng có cuống khá ngắn, hoa mọc thành từng tán ở những điểm hõm của mép cành xương rồng. Mỗi cụm hoa xương rồng có 3 tổng bao, hình cầu dẹt, màu vàng, với đường kính 1cm. Những hoa xương rồng ở giữa có đặc điểm: không có cuống, các hoa ở cạnh có cuống ngắn, đầu xẻ 2 và vòi nhụy tách rời. Hoa xương rồng nở vào mùa xuân. Quả xương rồng có đường kính vào khoảng 1cm.
Tham khảo: Ý nghĩa cây xương rồng
Các đặc điểm về phân bố, thu hái và chế biến
Xương rồng có rất nhiều chủng loại khác nhau, vì vậy chúng cũng sẽ mang những đặc điểm và phân bố khác biệt. Trong bài viết này, chúng ta chỉ nhắc đến loại xương rồng ông và xương rồng bà có gai rất phổ biến ở nước ta.
Hai loại này được trồng ở hầu hết các vùng miền của nước ta, chúng chủ yếu để làm cảnh hoặc làm hàng rào. Xương rồng cũng xuất hiện ở một số nước trên thế giới như: Indonexia, Ai Cập, Ấn Độ, phía Nam Trung Quốc … Người ta thu hái xương rồng quanh năm, dùng nhựa của cây và cành bóc vỏ.
Thành phần hóa học
Cây xương rồng: axit tactric, axit fumaric và axit xitric.
Nhựa xương rồng: xycloartenol C30H50O, α euphorbol C31H52O, euphol γ-euphorbol và β amyrin C30H50O.
Thân xương rồng: friedelan 3βol C30H52O, β taraxerol, α taraxerol, friedelan 3αol C30H52O và epi-friedelinol.
Công dụng và cách dùng
Trong nhựa xương rồng chứa các chất độc, vì thế tuyệt đối không được để nhựa dây vào mắt. Trong dân gian, người ta sử dụng nhựa xương rồng để chữa đau bụng, làm thuốc tẩy, tháo nước, thuốc sát trùng, chữa đau răng, thuốc diệt sâu bọ … nhưng tác dụng của chúng khá mạnh nên pha chế nhựa xương rồng với nhiều vị thuốc khác.
Công dụng của xương rồng ông có gai (loại 3 cạnh)
Chữa đau răng
Bạn chỉ cần lấy 1 cành xương rồng, bỏ hết gai đi rồi mang nướng cho đến khi nóng mềm, bỏ xơ và cho thêm ít muối. Tiếp đó, dùng miếng xương rồng đã sơ chế đặt vào chỗ răng bị đau, ngậm chặt đến khi ra nước dãi thì nhổ bỏ. Mỗi ngày, ngậm xương rồng 3-4 lần, sau khi ngậm nhớ súc sạch miệng. Tuyệt đối không được nuốt nước vì rất có thể bị đi ngoài.
Làm thuốc chữa báng
Lấy 3 phần bồ hóng bếp, 1/2 bánh men rượu và vừa đủ nhựa xương rồng. Dùng vải lọc bồ hóng lấy phần mịn rồi cho vào giã cùng với men rượu. Tiếp đó, cho nhựa xương rồng vào quấy thành hỗn hợp nhão rồi nặn thành 20 viên (cỡ bằng hạt ngô).
Mỗi ngày, lấy 3 viên cho vào trong miếng chuối để nuốt uống, cứ làm như vậy sau 3 ngày nếu thấy đi ngoài màu trắng như nước vo gạo là đã khỏi. Tiếp tục uống thêm từ 2 đến 3 ngày nữa, mỗi ngày uống 2 viên cho đến khi khỏi hẳn. Khi uống thuốc cần kiêng thịt mỡ và hành sống.
Trị mụn to do viêm da mủ, không rõ nguyên nhân
Bổ dọc 1 cành xương rồng rồi đem đi hơ nóng, khi xương rồng đang nóng đắp mặt cắt lên chỗ sưng, độc sẽ tự tiêu.
Chữa bệnh đau lưng và gai cột sống
Cắt lấy 1 bẹ xương rồng đem về rửa sạch, ngâm trong nước muối vài phút để loại bỏ hết các tạp chất. Sau đó, đem xương rồng đi nướng đều 2 mặt trong khoảng 5 phút, quấn trong khăn sạch rồi đắp lên chỗ bị đau. Sau 5 – 10 phút tiến hành thay bẹ mới, cách này có tác dụng rất tốt cho việc hút máu bầm và tuần hoàn máu.
Hạ đường huyết
Mỗi ngày, lấy khoảng 500g lá xương rồng ông, bỏ vào nồi, chế nước rồi nấu sôi, uống 3 lần mỗi ngày. Cứ uống như vậy cho đến khi đường huyết thấy ổn định.
Điều trị các bệnh về dạ dày, bệnh tiểu đường và mệt mỏi
Trên thế giới, xương rồng Lê Gai (hay còn gọi là Tiên Nhân Chưởng) họ Opuniti được dùng làm thuốc để chữa các bệnh về dạ dày, mệt mỏi và bệnh đái tháo đường, … Ở Nhật Bản, người ta còn chiết xuất sinh học xương rồng để pha chế thành nước uống giúp xua tan đi mệt mỏi và cải thiện chức năng của dạ dày.
Trị sốt
Nước ép từ quả xương rồng với 1 chút mật ong sẽ giúp ra đờm nhanh hơn. Xương rồng không chỉ có tính mát, giải nhiệt mà còn có tác dụng chữa sốt rất hiệu quả.
Chữa ngã sưng đau
Lấy 30g cành xương rồng cắt thành lát nhỏ rồi sao cháy đen, cho vào cùng rượu và chế thêm 2 phần nước rồi sắc uống.
Chữa viêm dạ dày, ruột cấp tính
Lấy 30 – 60 g cành xương rồng tươi, gọt vỏ, bỏ gai, cắt thành lát nhỏ, rửa sạch mủ và đợi cho xương rồng ráo nước, trộn với 1 vốc gạo rồi rang lên đến khí sém vàng, thêm vào 2 chén nước rồi sắc làm thuốc uống.
Chữa xơ gan cổ trướng
Lấy nhựa mủ hoa xương rồng với bột gạo, nặn thành viên cỡ hạt đậu xanh. Mỗi ngày uống 2 viên. Lưu ý, thuốc không dùng cho người đang mang thai.
Thuốc tẩy xổ
Lấy 0,5ml nhựa mủ xương rồng bôi lên thịt cá trê rồi nướng ăn. Cách này nếu dùng để tẩy xổ mang hiệu quả rất tốt, nhưng cần kiêng kỵ với nhứng người già yếu và phụ nữ có thai.
Công dụng của cây xương rồng bà có gai
Chữa bỏng
Lấy cành xưởng rồng, bỏ gai, giã nát rồi đắp lên các vết bỏng. Cách làm này có tác dụng kháng khuẩn, chống nhiễm trùng rất tốt và da non cũng lên nhanh hơn.
Trị mụn đầu đinh
Lấy cành xương rồng bà bỏ gai, thêm lá ớt (hoặc lá mồng tơi) giã nát rồi đắp lên những chỗ bị mụn nhọt. Cách này giúp giảm sưng, nhanh tảo mủ và mủ cũng nhanh chín hơn.
Chữa rạn xương
Bài thuộc: xương rồng bà, dây tơ hồng, cúc tần và ngải cứu đem sao lên, dùng để chườm hoặc đắp lên những chỗ bị đau nhức, cơn đau sẽ thuyên giảm 1 cách nhanh chóng.
Trị ho
Mỗi ngày, lấy khoảng 60g xương rồng chế nước rồi sắc lây nước uống, làm như vậy khoảng 2 đến 3 ngày sẽ giúp long đờm, trị ho hiệu quả.
Lác da tay
Lấy xương rồng bà, bỏ gai, rửa sạch sẽ, đem giã nhuyễn, lấy nước cốt thoa vào chỗ bị lác da tay, cứ làm vậy khoảng 3 lần 1 ngày. Làm liên tục như vậy trong 7 ngày thì khỏi.
Chữa viêm tuyến vú cấp tính
Lấy cành xương rồng bà tươi, bỏ gai, rửa sạch rồi giã nhuyễn, đắp lên vùng vú bị sưng. Đảm bảo bề mặt đắp lót gạc luôn sạch, mỗi ngày thay vài lần, cứ làm như vậy cho đến khi hết sưng đau.
Chữa lở loét dạ dày, tá tràng
Xương rồng bà có gai cắt thành lát nhỏ, mang ra phơi khô tán bột. Lấy 2g uống cùng nước ấm mỗi ngày 3 lần. Trong trường hợp người bệnh có dịch dạ dày ít, lấy 250g bột xương rồng với 30g bột màng mề gà, nếu dịch chua nhiều thì kết hợp 2 vị trên với 45g bột mai mực. Trộn đều hỗn hợp và uống với nước ấm như trên, một liệu trình sẽ kéo dài 3 tuần, sau đó nghỉ 3 tuần, rồi lại tiếp tục, cứ làm như vậy 3 liệu trình liên tiếp.
Chữa viêm da do lạnh
Xương rồng bà có gai rử sạch, giã nhuyễn rồi đắp lên các vùng da viêm và lấy vải bang lại. Cứ sau 2 ngày lại thay đắp 1 lượt mới. Những người bị viêm da do lạnh ở độ 1 và 2 chỉ cần làm khoảng 2 làn là khỏi. nếu bị viêm da do lạnh độ 3 phải bang tới 7 ngày.
Lưu ý: không áp dụng cách này cho người da bị lở loét.
Trị dịch viêm tuyến mang tai (hay còn gọi bệnh quai bị)
Xương rồng bà có gai rửa sạch, giã nhuyễn như hồ, trộn đều với 50ml cồn 90 độ rồi thoa lên vùng quai bị, làm như vậy 3 lần mỗi ngày, khoảng 5 ngày là bệnh sẽ khỏi.
Lưu ý: không dùng đồ kim loại để giã xương rồng.
Bênh cạnh những công dụng hay trong y học, xương rồng còn là nguyên liệu để chế biến nhiều món ăn ngon rất phổ biến ở các nước Châu Mỹ như salad, món gỏi, xào ớt, …
